KAZIMIERZ M. PUDŁO
Pamięć historyczna i kulturowa mieszkańców Dolnośląskiej Ziemi
Obornickiej
Publikowane: Studia Salvatoriana Polonica 3(2009),
s. 231-249
Uwagi wstępne
„Pamięć” to zadziwiająca i w największym zakresie rozwinięta u ludzi
zdolność umysłu, która polega na: gromadzeniu, przechowywaniu,
odtwarzaniu i przetwarzaniu wszelkich doświadczeń oraz informacji.
Zasoby pamięci nie pozostają w niej bezczynne. Są poddawane wielu
procesom [1], na które wywierają wpływ stany emocjonalne – pozytywne i
negatywne[2] . Dokonuje się zatem w umyśle subiektywne wartościowanie
doznanych wrażeń i przeżyć z przebiegu określonych zdarzeń. Ludzie
zachowują zarówno pamięć „dobrą”, odczuwaną przyjemnie, z pogodą ducha i
nostalgicznie, ale też – pamięć „złą” o ciągu niepowodzeń, nieszczęść,
doznanych krzywdach osobistych, rodzinnych lub narodowych, które
nierzadko pogrążają ich w stan ogólnego zniechęcenia do życia. O ustanie
w umyśle tej uciążliwej dla wielu ludzi pamięci, kierował poetycko do
Majestatu Boga swą prośbę również Wiktor Gomulicki (1848–1919) w
strofie:
„Gdy przeszłość straszy, a przyszłość nie nęci,
Gdy się pustynią zda życia bezdroże,
O jedno tylko błagam cię Boże:
Gdyś nie dał szczęścia, nie dawaj pamięci” [3].
Nawarstwiająca się w umysłach ludzi relatywna pamięć pozwala im jednak
uświadamiać sobie: ciągłość trwania i rozwoju, tożsamość swoją,
rodzinną, społeczną, narodową oraz kulturową. Bez niej nie byłoby ani
historii narodów i dziejów rodzin, ani tradycji świeckiej oraz
religijnej, jak i zachowanego dziedzictwa kulturowego[4] . Nie
powstawałyby również organizacje, stowarzyszenia i fundacje, których
celem pozostaje m.in. działalność na rzecz zachowania wspólnoty
pamięci[5] .
--------------------------------------------------------------
[1] M.in.: selekcji,
weryfikacji, łączenia w złożone całości i odtwarzania.
J. Didier,
Słownik filozofii,
Katowice 1998, s. 281-282, hasło: Pamięć;
Encyklopedia PWN.
Portal, Warszawa
2004, hasło: Pamięć.
[2] Szerzej
wraz z literaturą: Świadomość, w:
Psychologia, red.
T. Tomaszewski, Warszawa
1977, passim.
[3]
Myśleć to cierpieć,
w:
Księga cytatów z literatury pięknej,
ułożona przez P. Hertza i W. Kopalińskiego, Warszawa 1975, s. 98.
[4] Por. M.
Halbwachs,
Społeczne ramy pamięci,
Warszawa 2008, passim.
[5] Np.: Rada
Ochrony Pamięci Walki i Męczeństwa (1947),
Instytut Pamięci Męczenników i Bohaterów Holocaustu
(1953),
Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów
(1990), Instytut Pamięci Narodowej
(1998), Fundacja „Pamięć, Odpowiedzialność, Przyszłość” (1999).
