|
5 listopad 2007
Liturgia Polskich Ormian
w opracowaniu
Stanisława Śmiełowskiego
Wykonawcy:
Chór Uniwersytetu Wrocławskiego „Gaudium”
Dyrygent Alan Urbanek
Solista Bogdan Makal
25 listopada 2007, godz. 18
Kościół pw. Św. Judy Tadeusza i Antoniego Padewskiego
ul. Trzebnicka 35, 55-120 Oborniki Śląskie
Patronat honorowy:
Ashot Galoyan Ambasador Republiki Armenii
Maciej Bohosiewicz Przedstawiciel Mniejszości Ormiańskiej w Polsce
Współprzewodniczący Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i
Etnicznych
Paweł Misiorek Burmistrz Obornik Śląskich
Patronat medialny:
Polskie Radio Wrocław
TVP3 Wrocław
Romana Obrocka
My, oborniczanie, jesteśmy przybyszami.
Świat naszych rodziców i dziadków rozsypał się.
W poszukiwaniu nowego ładu trafili w to miejsce…
Podsumowanie
Zebrać, zanotować, utrwalić…
Od 2000 roku Gmina Oborniki Śląskie prowadzi wieloletni projekt wydawniczy,
który jest próbą opisania „kawałka rzeczywistości”, jaką są Oborniki
Śląskie. W oparciu o dokumenty archiwalne i współczesne, zapisy
pamiętnikarskie, relacje żyjących świadków wydarzeń oraz dostępne publikacje
powstaje swoisty portret oborniczanina słowem drukowany. Jeżeli myślimy w
kategorii „miejsce”, wówczas odwołujemy się do historii niemieckiej. Jeżeli
– w kategorii „ludzie”, wówczas odsłania się całe historyczne bogactwo
Rzeczypospolitej, w granicach której egzystowały różne narodowości. W
opowieściach i pieśniach oborniczan ożywają dzieje i zwyczaje różnych
regionów przedwojennej Polski. Język polski jest dominującym językiem
przekazu, ale nie jedynym.
Zebrać, zanotować, utrwalić – dewiza, która nam przyświeca i wciąż
mobilizuje do pracy.
W Obornikach Śląskich, między innymi, osiedliła się spora grupa osób
pochodząca z kresowego miasteczka Kuty nad Czeremoszem. Wiele z nich
legitymowało się ormiańskimi korzeniami. W niniejszej publikacji o sytuacji
Ormian w Polsce, od najdawniejszych czasów, pisze Zbigniew Kościów w Szkicu
o Ormianach z Lehastanu. Omawia również tytułowy utwór muzyczny i jego
związki z Obornikami Śląskimi.
„Utwór Liturgia polskich Ormian w opracowaniu Stanisława Śmiełowskiego
powstał w 1980 roku. Jest on próbą rekonstrukcji mszy ormiańskiej
odprawianej niegdyś w Kutach w okresie Bożego Narodzenia. Jako materiał
wyjściowy posłużyły kompozytorowi zapisy nutowe i nagrania muzyki Ormian
polskich dokonane m.in. w Obornikach Śląskich 13 lutego 1968 roku.
Nagrywającym w tym mieście był muzykolog Wacław Panek, a wykonawcą Mikołaj
Mojzesowicz, który nie tylko odśpiewał szereg pieśni, ale także dostarczył
cenne informacje dotyczące obrzędów ormiańskich kultywowanych w Kutach i
ofiarował rękopiśmienną kantyczkę zawierającą teksty nagranych śpiewów
(obecnie znajdującą się w muzeum zabrzańskim). Zużytkował też kompozytor
jedną melodię udostępnioną przez Juliana Bidzińskiego – byłego organistę i
dyrygenta chóru katedry ormiańskiej we Lwowie, działającego po wojnie we
Wrocławiu. […] Ogólny zarys Liturgii, jako utworu cyklicznego, oparty został
na wzorze rzymskiej mszy potrydenckiej z paraliturgicznym dublowaniem w
śpiewie, przyjętym przez Ormian polskich po roku 1691. Partie solowe
(odpowiadające śpiewom celebransa i diakona) zbliżone są do chorału
gregoriańskiego, a teksty – utrzymane w klasycznym języku armeńskim
(grabarze). Odpowiedzi chóru melodycznie i tekstowo wiążą się z partiami
solisty. Pozostałe partie chóralne to opracowania kolęd ormiańskich z Kut
(których melodie zawierają elementy muzyki ormiańskiej, polskiej,
ukraińskiej i częściowo rumuńskiej, a teksty są ułożone w dialekcie kuckim,
należącym do języka zachodnioormiańskiego) i dwóch utworów liturgicznych (Surp
Astwadz – Święty Boże i Hajr mer – Ojcze nasz) z tekstami staroormiańskimi,
a melodiami kuckimi.
Układ ogniw Liturgii odpowiada porządkowi mszy odprawianej przed rokiem 1946
w całej archidiecezji lwowskiej ormiańskiej, a po wojnie – w Gliwicach i
Krakowie (do roku 1973) oraz w Gdańsku (do roku 1992).”
Kompozytor Stanisław Śmiełowski wyraził zgodę na wykonanie i rejestrację
utworu. Wykonania Liturgii podjął się Chór Uniwersytetu Wrocławskiego „Gaudium”,
dyrygent Alan Urbanek, a partii solowej – Bogdan Makal, bas baryton. Postaci
Kompozytora i Wykonawców oraz Ich drogi artystyczne przybliżają nam Barbara
Mażak i Bożena Muszkalska. Odnotujmy kilka fragmentów.
„Stanisław Śmiełowski urodził się 19 czerwca 1930 roku w Szczygłowicach koło
Gliwic. W latach 1949–1955 studiował kompozycję i teorię w leningradzkim
konserwatorium. Od wczesnej młodości żywo interesował się folklorem […]. W
1956 roku osiadł na stałe w Opolu, gdzie prowadzi ożywioną działalność
kompozytorską, dziennikarską i pedagogiczną. […] Śmiełowski wiele uwagi
poświęcił łużyckiej i ormiańskiej muzyce ludowej. […] W opracowaniach muzyki
ormiańskiej dominują tendencje archaizujące, podkreślające orientalny
koloryt tych kompozycji.”
„Chór działa od 1983 roku. Tworzą go głównie studenci Uniwersytetu
Wrocławskiego oraz innych wrocławskich uczelni. Założycielem i pierwszym
dyrygentem był Mieczysław Matuszczak, a od 1993 roku jego kierownikiem
artystycznym jest Alan Urbanek. Studiował on w Akademii Muzycznej we
Wrocławiu dyrygenturę symfoniczną w klasie prof. M. Pijarowskiego oraz
dyrygenturę chóralną w klasie prof. H. Bobrowicz. […] W dorobku dyrygenckim
Artysty znajduje się ponad 450 koncertów oratoryjnych, symfonicznych,
kameralnych i chóralnych a’cappella. […] Bogdan Makal studiował śpiew solowy
w Akademii Muzycznej w Bydgoszczy i Wrocławiu pod kierunkiem prof. K.
Myrlaka. Solista ma w swoim repertuarze partie barytonowe i basowe z ponad
100 dzieł oratoryjno-kantatowych.”
Podsumowanie zakończmy fragmentem ze wspomnienia Krzysztofa Mojzesowicza o
dziadku Miku, którego cząstka jest w dziele Stanisława Śmiełowskiego.
„Pamiętam swojego Dziadka Mikołaja obstawionego książkami. Siedzi przy
biurku i dziwnie trzyma pióro w dłoni dawno temu poranionej. Pisze i
przekłada listy. Tłumaczy książki. Dużo czyta. Chętnie opowiada o ormiańskim
domu swoich Rodziców. Jak przez gęstą zasłonę słyszę Jego głos nie
rozróżniając słów. W odzyskaniu wiedzy pomaga zgromadzony przez Dziadka
księgozbiór. Sięgnijmy po Posłańca św. Grzegorza z 1928 roku, w którym kuzyn
Mika, też Mikołaj Mojzesowicz (3.04.1896 – 21.04.1944) opisuje świętowanie
Bożego Narodzenia…”
Projekt został zrealizowany ze środków budżetu Gminy Oborniki Śląskie przy
wsparciu finansowym Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji.
http://www.isakowicz.pl/index.php?page=news&kid=8&nid=351
http://www.dziedzictwo.ormianie.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=95
http://www.dompokoju.org/?p=119
http://www.gazetapolska.pl/?module=content&lead_id=3005
nr 50, 12 grudnia 2007, s. 32
Felieton Rózga i łakocie autorstwa ks. Tadeusza Isakowicza-Zaleskiego
Danuta Nowicka, Nie tylko dla Ormian w: Nowa Trybuna Opolska, nr 281, 1-2
grudnia 2007.
TS-M, Ksiązki nie tylko pod choinkę, Ormiańskie Boże Narodzenie w: Opolski
Gość Niedzielny, nr 51, 23 grudnia 2007.
Etniczne Klimaty –
Tam gdzie osiedli Ormianie
OBEJRZYJ FILMIK
video_internet_liturgia.wmv
|
Serwis prasowy nr 135
5 - 30 listopad 2007
|
